ನವದೆಹಲಿ, 15 ಡಿಸೆಂಬರ್ (ಹಿ.ಸ.) :
ಆ್ಯಂಕರ್ : ಭಾರತೀಯ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಉದಾರವಾದಿ ರಾಷ್ಟ್ರವಾದದ ಪ್ರತೀಕವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ಮಾಜಿ ಪ್ರಧಾನಿ ‘ಭಾರತ ರತ್ನ’ ಅಟಲ್ ಬಿಹಾರಿ ವಾಜಪೇಯಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಸಂಪೂರ್ಣ ರಾಜಕೀಯ ಜೀವನದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ್ವಯಂಸೇವಕ ಸಂಘದ ಆಚಾರ–ವಿಚಾರ ಹಾಗೂ ಸಂಸ್ಕಾರಗಳಿಂದ ಆಳವಾಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವಾಗಿದ್ದರು. ಈ ಕಾರಣದಿಂದಲೇ ಅವರಿಗೆ ಸಂಘದ ಮೂವರು ಸರಸಂಘಚಾಲಕರಾದ ಗುರುಜಿ ಗೋಳ್ವಲ್ಕರ್, ಬಾಳಾಸಾಹೇಬ್ ದೇವರಸ್ ಮತ್ತು ಪ್ರೊ. ರಾಜೇಂದ್ರ ಸಿಂಗ್ ‘ರಜ್ಜು ಭಯ್ಯಾ’ ಅವರಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣ ವೈಚಾರಿಕ, ನೈತಿಕ ಹಾಗೂ ರಾಜಕೀಯ ಬೆಂಬಲ ದೊರಕಿತ್ತು.
ವಾಜಪೇಯಿ ಅವರ ಮಾಧ್ಯಮ ಸಲಹೆಗಾರರಾಗಿದ್ದ ಹಿರಿಯ ಪತ್ರಕರ್ತ ಅಶೋಕ್ ಟಂಡನ್ ಅವರು ರಚಿಸಿರುವ “ಅಟಲ್ ಸಂಸ್ಮರಣೆ” ಎಂಬ ಹೊಸ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ, ವಾಜಪೇಯಿ–ಸಂಘ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಆಳವಾಗಿ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಈ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ, “ವಾಜಪೇಯಿಗೆ ಸಂಘದೊಂದಿಗೆ ಅಂತರವಿತ್ತು” ಎಂಬ ವಾದವನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಖಂಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬದಲಾಗಿ, ಸಂಘದ ಸಂಸ್ಕಾರಗಳು ವಾಜಪೇಯಿ ಅವರಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ಆಳವಾಗಿ ನೆಲೆಸಿದ್ದವು ಎಂಬುದು ಇಲ್ಲಿ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಅವರ ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರಯೋಗಗಳಿಗೆ ಸಂಘದಿಂದ ಮಾನ್ಯತೆ ದೊರೆತಿದ್ದುದರಿಂದಲೇ, ಭಾರತೀಯ ಜನಸಂಘ ಮತ್ತು ನಂತರ ಭಾರತೀಯ ಜನತಾ ಪಕ್ಷವು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು ಎಂಬುದನ್ನು ಲೇಖಕರು ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಈ ಕೃತಿಯ ಬಿಡುಗಡೆ ಡಿಸೆಂಬರ್ 17ರಂದು ರಾಷ್ಟ್ರ ರಾಜಧಾನಿಯಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ನಿತಿನ್ ಗಡ್ಕರಿ ಅವರಿಂದ ನಡೆಯಲಿದೆ.
ಲೇಖಕರ ಪ್ರಕಾರ, ಅಟಲ್ ಬಿಹಾರಿ ವಾಜಪೇಯಿ ಭಾರತೀಯ ರಾಜಕೀಯದ “ಧ್ರುವತಾರೆ”ಯಂತೆ ಅವರ ಚಿಂತನೆ, ದೃಷ್ಟಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಭಾವ ಇಂದು ಕೂಡ ದೇಶ–ವಿದೇಶಗಳಿಗೆ ಪ್ರೇರಣೆಯಾಗಿವೆ. ವಾಜಪೇಯಿ ಅವರ ಉದಾರವಾದಿ ರಾಷ್ಟ್ರವಾದ ಮತ್ತು ವ್ಯಾವಹಾರಿಕ ರಾಜಕೀಯ ನಿಲುವಿಗೆ ಸಂಘದ ದ್ವಿತೀಯ ಸರಸಂಘಚಾಲಕ ಗುರುಜಿ ಗೋಳ್ವಲ್ಕರ್, ತೃತೀಯ ಸರಸಂಘಚಾಲಕ ಬಾಳಾಸಾಹೇಬ್ ದೇವರಸ್ ಹಾಗೂ ಚತುರ್ಥ ಸರಸಂಘಚಾಲಕ ರಜ್ಜು ಭಯ್ಯಾ ಅವರು ಸಂಪೂರ್ಣ ಬೆಂಬಲ ನೀಡಿದ್ದರು. ವಾಜಪೇಯಿ ಅವರಲ್ಲಿ ಸಂಘದ ಗಟ್ಟಿಯಾದ ಸಂಸ್ಕಾರಗಳು, ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರಹಿತದ ನಿಷ್ಠೆ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದುದರಿಂದ, ಅವರಿಗೆ ರಾಜಕೀಯವಾಗಿ ವಿಭಿನ್ನ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಮಾಡುವ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವೂ ದೊರಕಿತ್ತು. ಇದರ ಫಲವಾಗಿ ಅವರು ಉದಾರ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಮಾರ್ಗಿ ನಾಯಕನಾಗಿ ದೇಶದಾದ್ಯಂತ ಸ್ವೀಕೃತರಾದರು.
ಮೊದಲ ಸ್ವಯಂಸೇವಕ ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿ ಮತ್ತು ಸುದರ್ಶನರೊಂದಿಗೆ ವ್ಯತ್ಯಾಸ:
ವಾಜಪೇಯಿ ಅವರು ದೇಶದ ಮೊದಲ ಸ್ವಯಂಸೇವಕ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ರಾಜಕೀಯ ಶಿಖರ ತಲುಪಿದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಐದನೇ ಸರಸಂಘಚಾಲಕ ಕೆ.ಎಸ್. ಸುದರ್ಶನರೊಂದಿಗೆ ಕೆಲವು ವೈಚಾರಿಕ ಹಾಗೂ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನ ಸಂಬಂಧಿತ ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯಗಳು ಮೂಡಿದವು. ಆದರೆ ಈ ಭಿನ್ನತೆಗಳು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸಂಘರ್ಷಕ್ಕೆ ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಡಲಿಲ್ಲ. ವಾಜಪೇಯಿ ಅವರು ಸಂಘದತ್ತ ಗೌರವ ಮತ್ತು ನಿಷ್ಠೆಯನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡೇ, ಬಹುಪಕ್ಷೀಯ ಮೈತ್ರಿ ಸರ್ಕಾರದ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿ ಸಂಯಮಿತ ಮತ್ತು ಸಮತೋಲನದ ರಾಜಕೀಯವನ್ನು ನಡೆಸಿದರು. “ರಾಜಕೀಯವು ತನ್ನ ವಿವೇಕದಿಂದ ನಡೆಯಬೇಕು, ಸಂಘಟನೆಯ ಸೂಚನೆಗಳಿಂದ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ” ಎಂಬ ಅವರ ನಿಲುವು ಇದರಲ್ಲಿ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿತವಾಗಿತ್ತು.
“ಸಂಘ ನನಗೆ ದೇಶ ಮತ್ತು ಸಮಾಜಕ್ಕಾಗಿ ಬದುಕಲು ಕಲಿಸಿತು” – ಅಟಲ್
ಅಟಲ್ ಬಿಹಾರಿ ವಾಜಪೇಯಿ ಅವರು 2000ರ ಆಗಸ್ಟ್ 27ರಂದು ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ನಾಗಪುರದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ್ವಯಂಸೇವಕ ಸಂಘದ ಕೇಂದ್ರ ಕಚೇರಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದ್ದರು. ಅವರು ಗ್ವಾಲಿಯರ್ನಲ್ಲಿ 1939ರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮನ್ನು ಸ್ವಯಂಸೇವಕರಾಗಿ ರೂಪಿಸಿದ ಸಂಘ ಪ್ರಚಾರಕ ನಾರಾಯಣರಾವ್ ತರ್ಟೆ ಅವರನ್ನು ಕೂಡ ಭೇಟಿಯಾದರು. ಕಾಲೇಜು ದಿನಗಳಿಂದಲೇ ಸಂಘದ ಶಾಖೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದ ಅಟಲ್ ಅವರಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಚೇತನೆಯನ್ನು ಸಂಘವೇ ಬೆಳೆಸಿತ್ತು. “ಸಂಘ ನನಗೆ ದೇಶ ಮತ್ತು ಸಮಾಜಕ್ಕಾಗಿ ಬದುಕಲು ಕಲಿಸಿತು” ಎಂಬುದು ಅವರು ಅನೇಕ ಬಾರಿ ಹೇಳಿದ ಮಾತು.
ಗುರುಜಿ, ದೇವರಸ್ ಮತ್ತು ರಜ್ಜು ಭಯ್ಯಾರೊಂದಿಗೆ ಆತ್ಮೀಯ ಸಂಬಂಧ:
ವಾಜಪೇಯಿ ಅವರು ಸಂಘದ ಪ್ರಚಾರಕರಾಗದಿದ್ದರೂ, ಗುರುಜಿ ಗೋಳ್ವಲ್ಕರ್ ಅವರ ಚಿಂತನೆ ಮತ್ತು ಜೀವನ ಶೈಲಿಯಿಂದ ಆಳವಾಗಿ ಪ್ರೇರಿತರಾಗಿದ್ದರು. ಭಾರತೀಯ ಜನಸಂಘ ಸ್ಥಾಪನೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಸಂಘವು ವಾಜಪೇಯಿಯನ್ನು ತನ್ನ ರಾಜಕೀಯ ಮುಖವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿತ್ತು. ಬಾಳಾಸಾಹೇಬ್ ದೇವರಸ್ ಅವರು ವಾಜಪೇಯಿಯನ್ನು ಸಹಜ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನಾಯಕ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಿ, ಅವರ ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರಯೋಗಗಳಿಗೆ ಬೆಂಬಲ ನೀಡಿದ್ದರು. ಸಂಘದ ಒಳಗೆ ಕೆಲವರು ಅಸಮ್ಮತಿ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲೂ ದೇವರಸ್ ಅವರು “ಪ್ರಾಮಾಣಿಕ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರಹಿತೈಷಿ ನಾಯಕನಿಗೆ ಅವಕಾಶ ನೀಡಬೇಕು” ಎಂದು ವಾಜಪೇಯಿಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿದ್ದರು.
ಚತುರ್ಥ ಸರಸಂಘಚಾಲಕ ರಜ್ಜು ಭಯ್ಯಾ ಅವರೊಂದಿಗೆ ವಾಜಪೇಯಿ ಅವರ ಸಂಬಂಧ ಅತ್ಯಂತ ಆತ್ಮೀಯ ಮತ್ತು ಪಾರದರ್ಶಕವಾಗಿತ್ತು. ರಜ್ಜು ಭಯ್ಯಾ ಅವರು ವಾಜಪೇಯಿಯ ಉದಾರ ರಾಷ್ಟ್ರವಾದ ಮತ್ತು ಸಮತೋಲನದ ರಾಜಕೀಯ ದೃಷ್ಟಿಕೋಣವನ್ನು ಸಂಘದ ಶಕ್ತಿಯೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದ್ದರು. ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದಾಗ ವಾಜಪೇಯಿ ಅವರು ನೈತಿಕ ಮತ್ತು ವೈಚಾರಿಕ ಸಂಕಟಗಳ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ರಜ್ಜು ಭಯ್ಯಾರ ಸಲಹೆ ಪಡೆದಿದ್ದರು.
ವೈಚಾರಿಕ ಸಮನ್ವಯವೇ ವಾಜಪೇಯಿಯ ಶಕ್ತಿ:
ಸುದರ್ಶನರೊಂದಿಗೆ ಉಂಟಾದ ವೈಚಾರಿಕ ಭಿನ್ನತೆಗಳ ನಡುವೆಯೂ, ವಾಜಪೇಯಿ ಅವರು ಸಂಘದೊಂದಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಘರ್ಷಣೆಗೆ ಹೋಗದೆ ಸಂಯಮ ಕಾಪಾಡಿದರು. ಅವರ ರಾಜಕೀಯ ಪರಿಪಕ್ವತೆ, ಸಂವಾದದ ಶೈಲಿ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರಹಿತದ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ನಿಲುವು ಅವರ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟು ಉನ್ನತಗೊಳಿಸಿತು. ಕೆಲವರು ಅವರನ್ನು “ಅತಿಯಾದ ಉದಾರ” ಎಂದು ಟೀಕಿಸಿದರೂ, ಅವರ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಧಕ್ಕೆಯಾಗಲಿಲ್ಲ.
ಲೇಖಕರ ಅಭಿಪ್ರಾಯದಂತೆ, ವಾಜಪೇಯಿ ಅವರ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಸಂಘ ಮತ್ತು ಬಿಜೆಪಿಯಿಂದ ಬೇರ್ಪಡಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ನಡೆದರೂ, ಅವರ ಅಂತಿಮ ಯಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಅನೇಕ ನಾಯಕರು ಕಾಲ್ನಡಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಸಾಗಿದ್ದು, “ಅಟಲ್ ಅವರ ಆತ್ಮ ಎಲ್ಲಿದೆ” ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಸ್ಪಷ್ಟ ಉತ್ತರ ನೀಡಿತು.
ಒಟ್ಟಾರೆ, ಅಟಲ್ ಬಿಹಾರಿ ವಾಜಪೇಯಿ ಅವರು ಸಂಘದ ಸಂಸ್ಕಾರಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದರೂ, ದೇಶದ ವೈವಿಧ್ಯತೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಅಪ್ಪಿಕೊಂಡು ರಾಜಕೀಯ ನಡೆಸಿದ ಅಪರೂಪದ ನಾಯಕ. ಅವರ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಚಿಂತನೆಗಳು ಇಂದಿಗೂ ಭಾರತೀಯ ರಾಜಕೀಯಕ್ಕೆ ದಿಕ್ಕು ತೋರಿಸುತ್ತಿವೆ.
ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಸಮಾಚಾರ್ / Rakesh Mahadevappa
